Buzdolabı ve buzun olmadığı dönemlerde, bağrı yanan Besni insanı bu ihtiyacını bir tas karlı ayranla veya karlı şerbetle gidermeye çalışırdı. Teknolojinin unutturduğu mesleklerden olan karcılık, işte yukarıda belirttiğimiz bir tas soğuk suyu insanlara sunan meslekti.
Kar yağdıktan sonra, Şubat ayı içerisinde önceden yapılmış olan yaklaşık 10 metre çapında 8 metre derinliğinde hazırlanmış olan karlıklara, 10-15 tane işçi tarafından kar basılırdı. Bu işlem karın toplanması kar çukuruna yığılması, yığılan bu karın sıkışması için depelenmesi şeklinde olurken bir kişide karlığın etrafını yöre (düzenleme) yapardı. Kar çukurunun etrafını en iyi yöre yapanın (düzenleme) Çilboğazlı Bahri dayı olduğunu tesbit ettik. Basılmış olan karın toprak yüzeyinden yüksekliği 10 metre civarında olurdu. Kar böylece yığıldıktan sonra bunun üzerine temiz samandan 20-25 cm’lik bir örtü oluşturulurdu. Bu örtü karı sıcaktan korurdu. Kar bu şekliyle adeta toprak aysbergini hatırlatmaktaydı. İyi bir kar’ın sulu, iri taneli ve karlığa kütükler halinde atıldığı zaman dağılması gerektiğini dile getiren yaşayan karcı esnafları 5 kuruşa yarım kilo, on kuruşa ise bir kilo civarında el yordamıyla (tahmini) kar sattıklarını ifade ettiler.
Basılmış olan bu kar nisan ayından itibaren Besnililere satılmaya başlardı.
Bu işi ilk yapanın, Şirinin oğlu lakaplı bir Besni’li olduğu söylenmektedir, ve bu zatın karlığı aşağı şehirdeki güllük mevkiindedir.
Şirinin oğlundan sonra bu mesleği Besnide ilk yapanların 1930’lu yıllarda mesleğe başlayan karcı Babuş (Memet Karcıoğlu), ve amcası Kör Cuma (Karcı), Halil Tilek, Dilsizin oğlu İbrahim Dilsiz ,Leblebici Ali Ermercan’dır. Bu dört ortak karı daha çok Besni içinde basarlardı. Bu ortakların en büyük karlığı Sarhan Mahallesinde bulunmaktaydı. Ayrıca Elder ve Yeni mahalle mevkiine de kar basarlardı. Besni’ye kar az yağdığı dönemlerde ise Karagedik mevkiine kar basarlardı. Bu mevkiye kar basıldığı zaman bu ortaklara hamziyan köyünden Taburoğlu Hacı ve Koca kardeşler de katılırdı.
Diğer karcı esnafları ise kuyumcunun oğlu Mustafa ve Halil Karabatan kardeşler Sarhan mahallesine, kürt Ali kayaardı mevkiine, kar basardı. Dütdüğün oğlu Haceli Dayı da bazen bu işi yapar, O da aşağı Aceme kar basardı.Kütüğün oğlu Mustafa ve Bekir kardeşler Acem mevkiine kar basarlardı. Ayrıca Beşkoz köyünün üstünde bulunan kandildibi, süphane, Çıksille diğer kar basılan yerlerdi.
Bunların dışında karcı esnafları arasında Koca Saat (Sait Buldum), Kuzlu Mustafa, Kızılpınarlı Ali, Sarıoğlanın kardeşi Vakkas (Günebir), hem kar basar hemde bastıkları karı çarşıya getirip satarlardı.
Nisan ayı ile birlikte karlıklardan testere ile kesilen karlar kütükler halinde telislere sarılarak hayvanların sırtında aşağışehire gelir.Ekmekçi Bekar’ın fırının önünde, Tüccar pazarında Hüsükoğlu’nun dükkanının önünde ve Altbaş çarşıda ekmekçi Hacı Bekir’in dükkanının önünde Karcı Babuş ve ortakları, Kuş Abdullahın oğlunun dükkanının önünde Hacı Keremin oğlu Bedir, Köşger pazarının altında Hasan Amca, Ayrıca çarşı camiinin önünde de kar satılırdı.
Yukarı şehirde yine fırınların önünde kar ve son zamanlarda buz satan esnaflar da vardı. Bunlar; Ekmekçi Selah dayının dükkanının karşısındaki Hacı Veli’nin dükkanlarında Kebapçı Mahmut, Sarı Oğlan ve kardeşi Vakkas Günebir, Odun pazarında Keskes oğlu’nun fırınının önünde Koca Saat (Sait Buldum), Ali Mutlu’nun petrolunun yerinde Maş Ahmet, Kavı Mahmut’un fırınının önünde Kuzlu Mustafa ve Kızılpınarlı Ali Aykanat’tı.
Ramazan ayının yaz mevsimine denk geldiği dönemlerde ise, ikindi sonundan iftara kadar, Kayaardında ki çat mevkiinde bulunan Yazlık kahvenin yanında , Kayaardı yolu üzerindeki Devepınarının önünde, Semizler Yokuşunun alt kısmında kar satılırdı.
Bu karlar ayrıca şerbetçilere de satılırdı. O zamanın başlıca şerbetcileri; Çilman, Koruğun oğlu Mustafa, Çöçün Bekir, Danacı (Mamet), Şerbetçinin oğlu Haci, Doktur Ahmet ve oğlu hakim Hüseyin, Merco’nun oğlu Ali idi.
Kar ayrıca ayranların içine de katılır fırınların önünde ayran satılırdı. O zamanların en güzel ayranı Şavuleylerin ve Beçov dayının ayranıydı.
1960’lı yıllarda Maş Ahmet İlk buzu Besni’de satmaya başlayınca Karcılıkta yavaş yavaş gerilemeye yerini buzculuğa bıraktı. 1974-1975’li yıllarda Buzdolapların çoğalmasıyla bu meslekte Tarihe karışmış oldu.
Karcı Babuş (Mehmet KARCIOĞLU)
1322 yılında aşağı şehirde Kızılcaobada doğdu. Şirinin oğlundan sonra Besni’nin ilk karcı Esnafı olan Karcı Babuş Mesleği bıraktıktan sonra Dumlupınar İlkokulunda hademe olarak çalıştı. Karcı Babuş ortakları ile birlikte 1930’da 1959 yılına kadar karcılık mesleğini sürdürdü.
Halil Tilek
1322 yılında Yenimahallede doğdu. Asıl işi katırcılık olan Halil Tilek Askerliğini İzmit’te yaptı. Daha sonra karcılığı başlayan Halil Tilek 1980 yılında vefat etti.
Karcu Babuşun ortağı ve akrabası olan Halil Tilek’te 1930-1959 arası bu mesleği bir fiil sürdürdü.
Sait Buldum
1927 yılında Aşağı şehirde Bozmekan mahallesinde doğan Sait Buldum 1948-1950 yıllarında Ankara’da inzibat olarak askerlik yaptı. Asıl mesleği dokumacı olan Sait Buldum motorlu tezgahlar çıkınca bu işi bıraktı. Yazın karcılık Kışın hamballık etmeye başladı. 1981’de İstanbul’a göçen Sait Buldum halen Bağcılarda oturmaktadır. İş imkanı olmadığından dolayı İstanbula göçen Sait Buldum imkanlarım olsaydı Besni’den ayrılmazdım dedi. Besni’yi çok sevdiğini dile getiren Sait Buldum. İstanbul’daki bütün hemşehrilerine sevgilerini iletir.
Vakkas Günebir
1339 yılında Besni’de doğan Vakkas Günebir uzun yıllar fırıncılık ve karcılık mesleğini birlikte yürüttü. Aynı meslekten olan ağabeyi Sarı oğlan’ın ismi ile anılan Vakkas Günebir, uzun zamandan beri Şambayatta ikamet etmektedir.
