BEDDUALAR
Besni’de halk arasında söylenip günümüze kadar gelen Beddualar, Dualar ve Atasözleri çevre il ve ilçelerle de benzerlikler arzeder.Ancak ; Besni’de sıkça kullanılan bu kelimeler tatlı Besni şivesiyle dahada güzelleşmektedir. Çevre il ve ilçelerin etkisi sanıldığından da azdır.
Dualar, Beddualar ve Atasözleri; söyleyeni belli olmayan özlü sözlerdir. Toplumu iyiye, doğruya ve güzele yönlendirir.
İşte bu beddualardan örnekler:
Kara sancı dutasıca
Yigitiken yıkılasıca,
Gözü kör olasıca,
Dırnakları dökülesice,
Bakar gözü kör olasıca,
Allah belasını veresice,
Ölbe gözlü,
Gözüne patlama çökesice
Karnı ekmekle doymuyasıca,
Pincik pincik olasıca,
Allah dırnağını uzatmıya,
Altı - üstü dutulasıca,
Cehnem olasıca,
Canını alasıca,
Lanet olasıca,
Marazlı,
Babasının yanına yan yatasıca,
Sinine Sıçtırgan,
Bir solukluk olasıca,
Evi başına yıkılasıca,
Yuvası dağılasıca,
Yanına yivine kurtlar düşecise,
Sürüm sürüm sürünesice,
Dert dutasıca,
Tahtın tacın dağıla,
Kozulu Kort duta,
Kör kurşuna gidesin beleykim,
Uyuz olan kaşımaya dırnak bulamayan,
Tiftik tiftik olasın.
Mıraz menzil almıyan gün görmüyen inşallah
Terliğin Takada kala
Yetmiyesice,
Kalmıyasıca,
Töremiyecsice
Ölüsüne dert veresice,
Anan hayrını bağrını görmeye,
Gidişin ola gelişin olmaya,
Ciğeri ağzından gelesice
Boyu devrilesice,
Tannı alasıca,
Elinin körü,
Babamın derdi duta,
Oca batasıca
Evi bağı yığılasıca
Şeyle şeyle kurşunlara gidesin
Bacandan duman tütmeye
Yüz koca değiştiresice
Allah ekmek vermez inşallah
Çocukluğunu yaşamıyan şeyle
Yek yek yeriyesice
Eşeğe ters binesice
DUALAR
Birin bin ola
Allah ne mırazın varsa vere
Avışladığın altın ola
Bastığın yer güllük gülistanlıh ola
Hace nesib olan
Gahve gibi aziz olan
Allah ocağına bağışlaya
Sağ olan barhıdar olan
Su gibi ağ bahlı olan
Allah ocağını söndürmeye
Ağ bahlı , altın tahtlı, gümüş ırbıhlı altın leğenli olan
Allah eyiliğin vere
Allah seni nazardan esirgeye
Gara gaşlı gara gözlü avrat sahibi olan
Allah mırazını gözünde goymıya
Hoca - hızır yoldaşın ola
Allah başını bozmıya annına guma yazmıya
Allah cebinde Halil İbrahim bereketi bıraha
El öpenlerin çoğ ola
Allah göynüne göre vere
Allah geni geni irahmet eyliye
Allah seni darda goymıya
Yidiğin bereketli ola
Allah elden ayaktan düşürmiye
Allah aşsız ekmeksiz goymuya
Allah kimseyi ajlıhnan terbiye etmiye
Allah devlete millete zeval vermeye
Bi yasdıhda gocayan
Allah kimseyi yetim öğsüz goymaya
Torın sahabi olasın
Allah derd verip derman aradmıya
Allah ıras getire
Elin gözün derd görmüye
Analı babalı böğüyen
Berhıdar olasın
Allah görünmez gazalardan belalardan esirgeye
Allah muhannede muhtaç etmiye
Cennet hatını olasın şeyle
ATASÖZLERİ
Aç gezer beylerle gezer
Ben ağa sen ağa, bu ineği kim sağa.
Haydan gelen huya gider.
Ağanın malı gider, Azap’ın canı gider
Yılanın başı küçükken ezilmeli.
Aklı namazdan olmayanın ezandan kulağı olmaz
Çok yaşayan bilmez çok gezen bilir.
Atın ölümü arpadan olsun
Ay var günü besler, gün var ayı besler.
Aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz.
Üzümünü ye bağını sorma.
Zararın neresinden dönülse kardır.
Taş yerinde ağırdır.
Baba malı tez tükenir.
Geç olsun da güç olmasın.
Bal tutan parmağını yalar.
Ürüyen köpek ısırmaz.
Bana dokunmayan yılan bin yaşasın.
Aşa dökülen yağın zararı olmaz
Kara haber tez ulaşır.
Dar günün ömrü az olur.
Elle gelen düğün bayram
Borç yiğidin kamçısıdır.
Can çıkmadan huy çıkmaz.
Çağrılmadığın yere gitme, çağrıldığın yere erinme.
Lalliğin dilinden sahibi anlar.
Tavşan Dağa küsmüş, dağın haberi olmamış.
Delisi olan hergün, ölüsü olan bir gün ağlar.
Kurt kocayınca köpeğin maskarası olur.
Bir pire için yorgan yakılmaz.
Hazıra dağ dayanmaz.
Kör kuşun yuvasını Allah yapar.
Yatan itin kuyruğuna basmazlar.
Tereciye Tere satılmaz.
Ev alma komşu al.
Fıkara hırsızlığa gitmiş, ay akşamdan doğmuş.
Adamın yere bakanından suyun durgun akanından kork
Sağır işitmez uydurur, kör görmez benzetir.
Ölmüş Eşek Kurttan korkmaz.
Nacarın kapısı sırımla kaplıdır.
Haramın binası olmaz.
Eşşeği süren osuruğuna katlanır.
Şeriatın kestiği parmak acımaz.
Her bayayı boyadın fıstığı yeşil mi kaldı.
Anasına bak kızını al, astarına bak bezini al.
İtin hatırı yoksa sahibinin hatırı var.
Densizin bir oğlu olmuş tutup çükünü koparmış.
Kelin tırnağı olsa başını kaşır.
Tok acın halini bilmez.
Bir çiçekle bahar gelmez.
Ağaç yaprağıyla gürler
Nerde tımbırtı orda buluntu.
Otu çek köküne bak.
Zorla güzellik olmaz.
Kızım sana diyorum gelinim sen anla.
Ölüler zanederlermişki diriler hergün helva yiyor.
Sağ gözün sol göze faydası yok.
Et tırnaktan ayrılmaz.
Sinek pis değil mide bulundırır.
Ağ itin pamukçuya zararı olur
Tırnağı olan başını kaşır.
Az veren maldan çok veren candan verir.
Ucuz etin yahnisi olmaz.
Bal tutan, parmağını yalar.
Parayı veren düdüğü çalar.
Şık şık eden nalçalar, iş bitiren akçedir.
Paranın dini imanı olmaz.
Para parayı çeker.
Paranın açmadığı kapı olmaz.
Paranın satın alamayacağı şey yoktur.
Herkesin bir fiyatı vardır.
Götürürsen tam götüreceksin.
Karda yürü, izini belli etme.
Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
Alan memnun, satan memnun.
Köprüyü geçene kadar ayıya dayı de.
Her koyun kendi bacağından asılır.
Bana değmeyen yılan bin yaşasın.
Kurunun yanında yaş da yanar.
Bana yok, içine bok.
Benden sonrası tufan.
Gavurun ekmeğini yiyen, gavurun kılıcını çalar.
Anasına bak, kızını al.
Eti senin kemiği benim.
Dayak cennetten çıkma.
Hocanın vurduğu yerde gül biter.
Çocuğu testiyi kırmadan döveceksin.
Kızını dövmeyen dizini döver.
Çocuğu veren Allah rızkını da verir.
Sal çayıra, Mevla kayıra.
Ağlamayan çocuğa meme vermezler.
Elinin hamuruyla erkek işine karışma.
Avrat malı, kapı mandalı.
Saçı uzun aklı kısa.
Eksik etek.
Kaşık düşmanı.
Kadının karnından sıpayı, sırtından sopayı eksik etmeyeceksin.
Ateş olmayan yerden duman tütmez.
Güzele bakmak sevaptır.
Çıplak eti kediler yer.
Çamur at, izi kalsın.
Vur abalıya.
İyilik yap, belanı bul.
Merhametten maraz doğar.
Altta kalanın canı çıksın.
Düşenin dostu olmaz.
Gözünün yaşına bakmayacaksın.
Düşene bir tekme de sen vur.
Hasan almaz, basan alır.
Borç yiğidin kamçısı.
Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi olmamış.
Ateş olsa cürmü kadar yer yakar.
Zengin arabasını dağdan aşırır, fakir düz ovada yolunu şaşırır.
Fakir hırsızlığa çıkmış, ay akşamdan doğmuş.
Zenginin parası fakirin çenesini yorar.
İt ürür, kervan yürür.
Bükemeyeceğin bileği öp.
Paran çoksa kefil ol, aklın yoksa şahit ol.
Yemeyenin malını yerler.
Bedava sirke baldan tatlıdır.
Atın ölümü arpadan olsun.
Domuzdan bir kıl koparsan kardır.
Testiyi kıran da bir, suyu getiren de.
Yalandan kim ölmüş.
Dilin kemiği yok.
Doğruyu söyleyeni dokuz köyden kovmuşlar.
Sürüden ayrılanı kurt kapar.
Büyük balık, küçük balığı yutar.
Düşün düşün, boktur işin.
Nerede çokluk, orada bokluk.
Ağır ol ki, molla desinler.
Söz gümüşse sükut altındır.
Erken öten horozun başını keserler.
Dilini tutan, başını kurtarır.
Suya sabuna dokunma.
Etliye sütlüye karışma.
Gelen ağam, giden paşam.
Ne şiş yansın, ne kebap.
Üzümünü ye, bağını sorma.
Gözünün üstünde kaşın var deme.
İcat çıkarma.
Fincancı katırlarını ürkütme.
Ne yerde gez basıl, ne gökte asıl.
Aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık.
Hem nalına, hem mıhına.
Kan tükür, kızılcık şerbeti içtim de.
Kol kırılır, yen içinde kalır.
Besle kargayı, oysun gözünü.
Görmedim, duymadım, konuşmadım.
Kaynak: Azimşehir Besni Kitabı
Şekip ÖNDER
