Besni'de Kaybolan Meslekler "ŞERBETÇİLİK"

ŞERBETÇİLER

Şerbetçiler güneşe şerbet satardı..

Körüklenen sıcaklarla,

Köşker pazarında yalınayak

Bir uyuşukluuk içerdik

Anlaması öylesine güç..

Kösele meşin kokusu yudumlayarak..

Kültür deryası ülkemizde, yapılan bir araştırmaya göre 60’ın üzerinde şerbet çeşidi olduğunu biliyoruz. Şerbetçilik Besni’de de meslekleşmiş hatta bir dönem kooperatifleşerek sektör haline gelmiştir. Asma şerbetinden, güllap’a, güllab’tan boyam’a kadar birçok şerbetimiz yıllarca ve halen devlerin “Coca cola’”sına,Pepsi’sine Haci Gazozun “Gazozuna”, Topluların “Şehir Gazozuna”, Narinlerin “Elvan Gazozuna”, Hüseyin Arık’ın “Portalin” ’ine inat ayakta kaldı. 

Şerbetçilik mesleğinin,Aşağışehirde bilinen ilkleriTuğtur Ahmet ve oğlu Hüseyin(Şaşmaz)Çöçün Bekir(Çeltikçi)

Koruğun oğlu Mustafa (Salık), Merconun oğlu Ali (Ermercan) Danacı Mahammed (Teknikel), Çilman Ahmet (Kafa), Takır Mahmut olduğunu tespit ettik. Yukarı şehirde bunların bazılarına ek olarak Zöhrenin oğlu Mustafa  Tuna Müslüm Çalışkan ve Kara Babanın yanında Şurupcu olarak Sayörenli Şıho dayının isimlerine rastladık. Şerbetçi esnafının Mart ayında Kızılin, Sallak, Atmalı, Çakallı ve Aşağı Çöplü civarlarından temin ettikleri meyan kökünü temizledikten sonra tekrar kurutularak torbalarda sakladığını ve günlük olarak imal ettiklerini öğrendik. Aşağı şehirde tuluklarda satılan şerbet, karcılardan alınan karla soğutularak “güneşe satılırdı”. Yukarı şehire göç ile birlikte şerbetçiler için yapılmış olan metal kaplarda sırtta gezdirilerek satılmaya başlandı. Buzdolablarının çıkmasıyla birlikte kar’a ve karcılara da ihtiyaç kalmadan şerbetin içine buz konularak soğutulmaya başlandı. Danacı Mahammed Ammi de “Buz gimi... buz gimi...”diyerek sattı şerbetini...

Mesleğin günümüzdeki temsilcilerinden Hakim Hüseyin; 50 yılı aşkın bir süredir bu mesleği yaptığını Besni şerbetinin doğal olduğunu ve diğer illerdeki gibi renk vermesi amacıyla karbonat vs. şeyler kullanmadığını söylerken Allah milletin kesesine bereket versin. Bu meslek sayesinde çocuklarını yetiştirdiğini ve kendisiyle eşinin Hacca gidip geldiklerini söylerken sanki mesleğine olan minnet duygularını ifade etmek istiyordu.Ayrıca özellikle cuma günleri namaz çıkışında hemen hemen her camii de sebil şerbet dağılması geleneğinin günümüz de gittikçe azaldığını söylüyordu. Şerbetçi esnafının kış aylarında değişik mesleklerle uğraştığını bunlardan; Çöçün Bekir ve Takır Mahmud’un dokumacılık, Çilman Ahmet, Hakim Hüseyin ve Danacı Mahammed’in hamallık, Koruğun oğlu Mustafa ve Merconun oğlu Ali dayının leblebicilik, Zöhrenin oğlu Hacelinin Kestanecilik, Müslüm Çalışkanın kokuculuk yaptığını öğrendik. Şerbetçi esnafının rekabet yapmadığı gibi, bir dönem birleşerek Çöçün Bekirin karlığına kar bastıklarını, şimdiki Nedimin kahvesinin yanın da bulunan Uzun Ahmedin evini kiralayarak 8 esnaf birlik olup kooperatifleşmişler, fiyatta birlikteliği ve istikrarı sağlamışlardır. Bu ortaklardan Danacı Mahammed ammi anlaşma çerçevesinde, Gölbaşı’nda şerbet satarken diğer ortaklarda Besni’de şerbet satmaya devam etmişlerdir. (İşte Besnili şerbetçi, işte ekonomik düşünce) Tüm şerbetçi esnaflarının ortak özelliği olan okul zilini andıran çıngıraklarından dökülen sesler yüzleri görünmeden gelen şerbetçinin kim olduğunu haber verirdi. Yine tüm şerbetçilerin bardaklarının yanında Haci için (Deli) ayrı özel bir bardak bulunurdu. Haciyle ilgili sorularımıza bir gün bile Hacinin hatırını kırmadığını çok zamanda içtiği şerbetin parasını verdiğini söyledi. Hepsinin kendine has söylemleri olan şerbetçi esnafının şerbet satma şekilleri çoğumuzun hala kulaklarında değilmi? Çilman dayının soğumuş...

 soğumuş... çöçün Bekirin içen bilir... içen bilir... Danacı dayının buz gimi... buz gimi... Günümüzde bu mesleği “Coca cola”ya inat ayakta tutmaya çalışan hakim Hüseyin ve Zöhrenin torunu ve arada Kara Babaya daha nice ömürler diliyoruz.